Η οστεοπόρωση είναι μια κατάσταση κατά την οποία ο σκελετός μας και τα κόκαλά μας χάνουν την οστική τους μάζα. Συνεπώς, είναι πιο αδύνατα, πιο εύθραυστα και σπάζουν ευκολότερα.
Είναι μια σοβαρή νόσος που πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Ωστόσο κάνει την εμφάνιση της συνήθως σε άτομα πάνω των 45-50 ετών και ιδιαίτερα στις γυναίκες μετά την κλιμακτήριο (μεταεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση). Σε άτομα άνω των 70-75 ετών είναι το ίδιο συχνή τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες (γεροντική οστεοπόρωση).
Υπάρχουν δύο σημαντικοί λόγοι που συμβαίνει αυτό:
- Η διαδικασία απώλειας οστού αυξάνει ρυθμό για αρκετά χρόνια μετά την εμμηνόπαυση, όταν οι ωοθήκες σταματούν να παράγουν οιστρογόνα.
- Οι άντρες συνήθως φτάνουν σε υψηλότερα επίπεδα οστικής πυκνότητας, πριν ξεκινήσει η διαδικασία απώλειας οστού. Απώλεια οστού παρατηρούμε και στους άντρες. Αλλά υπάρχει ενδεχόμενο να μη φτάσει ποτέ στο σημείο που το οστό θα έχει αποδυναμωθεί σημαντικά.
– Το 45% των γυναικών μετά την εμμηνόπαυση και μετά την ηλικία των 65 ετών πάσχει από οστεοπόρωση.
– Το 15% των ανδρών μετά την ηλικία των 65 ετών πάσχει από οστεοπόρωση, ενώ στην ηλικία των 70 ετών και άνω οι γυναίκες χάνουν 30% και άνω της οστικής τους μάζας. Παράλληλα, πάνω από τα 2/3 αυτών θα έχει κάποιο οστεοπορωτικό κάταγμα.
Παράγοντες που ευνοούν την εκδήλωση της οστεοπόρωσης
Η αύξηση του ορίου ζωής έχει αυξήσει και τις πιθανότητες να εκδηλωθεί η οστεοπόρωση. Οστεοπόρωση όμως δεν εκδηλώνουν όλοι οι άνθρωποι. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που ευνοούν την εμφάνισή της.
Ο κίνδυνος έχει αυξητική τάση στα άτομα που:
- Έχουν κάνει θεραπεία με κορτιζόνη για διάστημα άνω των 3 μηνών. Η χορήγηση κορτιζόνης μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή οστού, εν μέρει μειώνοντας την ποσότητα ασβεστίου που απορροφά το στομάχι και αυξάνοντας την απώλεια ασβεστίου μέσω των νεφρών.
- Δεν κάνουν σωστή διατροφή. Όσοι δεν προσλαμβάνουν αρκετό ασβέστιο ή βιταμίνη D μέσω της διατροφής τους ή είναι λιποβαρείς, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης.
- Έχουν οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης. Εάν κάποιος υποστεί κάταγμα που συνδέεται με οστεοπόρωση, τότε ο κίνδυνος κατάγματος αυξάνεται για τους στενούς συγγενείς του.
- Δεν ασκούνται αρκετά. Όσοι δεν ασκούνται, ή πάσχουν από κάποια ασθένεια ή αναπηρία που καθιστά την άσκηση δύσκολη, είναι πιο επιρρεπείς στην απώλεια ασβεστίου. Έτσι, έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να διαγνωστούν με οστεοπόρωση. Επίσης, οι γυναίκες που κάνουν υπερβολική άσκηση, σε βαθμό που σταματά η περίοδός τους, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
- Καπνίζουν και πίνουν υπερβολικά. Η νικοτίνη μειώνει τα επίπεδα οιστρογόνων στις γυναίκες και μπορεί να προκαλέσει πρόωρη εμμηνόπαυση. Στους άντρες, το κάπνισμα μειώνει την τεστοστερόνη, γεγονός που μπορεί να αποδυναμώσει τα οστά. Αντίστοιχα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοολούχων ποτών μειώνει την ικανότητα των οστικών κυττάρων να δημιουργούν νέο οστό. Επίσης αυξάνει την πιθανότητα κατάγματος λόγω πτώ
Πώς κάνουμε τη διάγνωση της οστεοπόρωσης
Η οστεοπόρωση δεν είναι πλήρως ιάσιμη αλλά υπάρχουν θεραπείες και τρόποι αντιμετώπισης της νόσου. Είναι πολύ σημαντικό να συνεργάζεστε με τον προσωπικό σας ιατρό για να γνωρίζετε όσα αφορούν την «οστική» σας υγεία.
Η ιατρική εκτίμηση για τη διάγνωση της οστεοπόρωσης περιλαμβάνει:
– Λήψη του ιατρικού σας ιστορικού
– Κλινική Εξέταση
– Διενέργεια Μέτρησης Οστικής Πυκνότητας
– Εργαστηριακές εξετάσεις (όπως αίματος και ούρων)
– To δείκτη-εργαλείο FRAX
Επιπλέον εξετάσεις μπορεί ορισμένες φορές να είναι απαραίτητες, όπως :
- Ακτινογραφίες
- Ανίχνευση σπονδυλικών καταγμάτων
- Σπινθηρογραφήματα οστών, αξονικές ή μαγνητικές τομογραφίες
Τι είναι η Μέτρηση Οστικής Πυκνότητας
Είναι η μόνη αξιόπιστη και εύκολα επαναλαμβανόμενη εξέταση που μπορεί να διαγνώσει την οστεοπόρωση πριν συμβεί το κάταγμα. Βοηθάει στην εκτίμηση του κινδύνου που έχετε για πιθανό κάταγμα, ανάλογα με την πυκνότητα των οστών σας.
Τι είναι ο Δείκτης FRAX
Η μέτρηση οστικής πυκνότητας αναδεικνύει εάν έχετε χαμηλή οστική πυκνότητα (ή «οστεοπενία»). Ο δείκτης αυτός μπορεί να υπολογίσει την πιθανότητα που έχετε να υποστείτε κάταγμα. Με τον τρόπο αυτό κάνουμε ευκολότερη την απόφαση για το αν θα πρέπει να λάβετε φαρμακευτική αγωγή για οστεοπόρωση. Ο δείκτης-εργαλείο FRAX χρησιμοποιεί και την μέτρηση οστικής πυκνότητας και τους παράγοντες κινδύνου από το ιστορικό σας για προσδιορίσει την πιθανότητα κατάγματος.
Τι θεραπείες υπάρχουν για την οστεοπόρωση
Ο γιατρός μπορεί να συστήσει μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες θεραπείες:
- Το ασβέστιο και η βιταμίνη D.
- Η καλσιτονίνη.
- Τα οιστρογόνα σε συνδυασμό με προγεστερόνη.
- Τα αναβολικά.
- Το φθόριο και ο φωσφόρος.
Τα δίνουμε μόνα τους ή σε συνδυασμούς για μεγάλα ή μικρά χρονικά διαστήματα ή σε σχήματα που κάνουν επανάληψη.
Ο γιατρός σας ξέρει και αυτός θα καταστρώσει το πιο αποτελεσματικό σχήμα, ανάλογα με την περίπτωσή σας.
H σημασία της πρόληψης στην οστεοπόρωση
Η πρόληψη είναι αναγκαία τόσο με φαρμακευτική αγωγή όσο και με ισορροπημένη διατροφή, τροποποίηση κάποιων συνηθειών (κάπνισμα, αλκοόλ, καφές), καθώς και καθημερινή άσκηση.
- Η διατροφή που είναι ισορροπημένη σε λευκώματα και φτωχή σε αλάτι, βοηθάει την οστική πυκνότητα. Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο και Βιταμίνη D δρουν εξίσου ευεργετικά στο σκελετό.ΤΡΟΦΕΣ ΠΛΟΥΣΙΕΣ ΣΕ ΑΣΒΕΣΤΙΟ
| ΤΡΟΦΕΣ ΠΛΟΥΣΙΕΣ ΣΕ ΑΣΒΕΣΤΙΟ |
| Γαλακτοκομικά (τυρί, γιαούρτι, γάλα) και μερικά εμπλουτισμένα με Βιταμίνη D |
| Πράσινα λαχανικά (μπρόκολο, λάχανο, κουνουπίδι) |
| Όσπρια (άσπρα φασόλια, φακές) |
| Σόγια |
| Ξηροί καρποί (αμύγδαλα, καρύδια) |
| Λιπαρά ψάρια (σκουμπρί, σολομός, σαρδέλες) |
Σε περιπτώσεις δίαιτας ή δυσανεξίας στα γαλακτοκομικά, χορηγούμε την αναγκαία ποσότητα με τη μορφή συμπληρωμάτων διατροφής. Γαλακτοκομικά με λιγότερα λιπαρά περιέχουν την ίδια ποσότητα ασβεστίου.
Συνήθειες που επηρεάζουν στην οστεοπόρωση:
- Το κάπνισμα: διαταράσσει το φυσιολογικό ρυθμό οστικής παραγωγής και αυξάνει τον κίνδυνο καταγμάτων. Η διακοπή του είναι σημαντική.
- Ο καφές: Η καθημερινή λήψη πάνω από 3 φλυτζάνια καφέ αυξάνει την απώλεια ασβεστίου από τα οστά και επηρεάζει αρνητικά την οστική πυκνότητα.
- Το αλκοόλ : Η καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ πάνω από 2 ποτήρια κρασί ή πάνω από μισό ποτήρι ισχυρού αλκοολούχου ποτού (βότκα, ουίσκι και άλλα) επιδεινώνει την οστεοπόρωση.
- Η άσκηση: Συστήνουμε συνδυασμός ασκήσεων ενδυνάμωσης μυών, διατάσεων και αερόβιας άσκησης υψηλής και μέτριας έντασης. Ακόμα και το καθημερινό βάδισμα γρήγορα για 30 λεπτά αποτελεί άσκηση. Επίσης τα ομαδικά αθλήματα και οι ασκήσεις με αντιστάσεις (λάστιχα, βαράκια) επηρεάζουν ευεργετικά τα οστά, φορτίζοντας το σκελετό και προάγοντας την παραγωγή οστού με έμμεσο τρόπο. Το κολύμπι δεν είναι ιδανικό για την πρόληψη της οστεοπόρωσης.
Η βιταμίνη D είναι γνωστή και ως η «βιταμίνη του ήλιου», καθώς την παράγει ο οργανισμός όταν εκθέτουμε το δέρμα μας στον ήλιο. Την εντοπίζουμε επίσης και σε κάποια τρόφιμα, όπως τα λιπαρά ψάρια, ενώ αποτελεί πρόσθετο σε κάποια γάλατα σόγιας και φυτικές μαργαρίνες. Επιπλέον βοήθεια είναι και τα συμπληρώματα βιταμίνης D, ειδικά για άτομα άνω των 60.
Πηγές:
– Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Μεταβολισμού των οστών – http://www.eemmo.gr/
– www.iatronet.gr