Υδροκέφαλος καλείται η αύξηση του φυσιολογικού υγρού του εγκεφάλου (Εγκεφαλο-Νωτιαίο Υγρό ή ΕΝΥ) η οποία οδηγεί σε αύξηση της πίεσης στο εσωτερικό του κρανίου (ενδοκράνια υπέρταση). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση μιας σειράς συμπτωμάτων και σημείων που επιβάλλουν την άμεση αντιμετώπιση της καταστάσεως αυτής προς αποφυγή της εγκατάστασης μόνιμης νευρολογικής βλάβης ή ακόμα και του θανάτου.
Όπως τονίζει ο Δημογέροντας Γεώργιος, Νευροχειρουργός – Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης (www.neuroxeirourgos.gr) “η υδροκεφαλία μπορεί να είναι συγγενής ή επίκτητη, οξεία ή χρόνια, ενώ η αιτιολογία της ποικίλλει όπως ακριβώς και η συμπτωματολογία της.
Στα παιδιά, πριν τη σύγκλιση των ραφών και των πηγών του κρανίου, η υδροκεφαλία προκαλεί τη διεύρυνση του κρανίου με τη χαρακτηριστική εικόνα της ασύμμετρης κεφαλής σε σχέση με το σώμα.
Στους ενήλικες, ο οξύς αποφρακτικός υδροκέφαλος μπορεί να είναι αποτέλεσμα παρεμπόδισης της φυσιολογικής κυκλοφορίας του ΕΝΥ από κάποιο όγκο ή κάποιο θρόμβο αίματος στα πλαίσια μετατραυματικής ή αυτόματης υπαραχνοειδούς αιμορραγίας λόγω ρήξεως ανευρύσματος ή άλλης αγγειακής ανωμαλίας του εγκεφάλου.
Ποια είναι η συχνότερη μορφή υδροκεφαλίας
Η συχνότερη μορφή χρόνιας υδροκεφαλίας στους ενήλικες είναι η υδροκεφαλία φυσιολογικής πιέσεως (Normal Pressure Hydrochephalus) η οποία εκδηλώνεται με τη χαρακτηριστική τριάδα συμπτωμάτων που περιλαμβάνει την αστάθεια βάδισης, την ακράτεια ούρων και τη διαταραχή των ανώτερων γνωσιακών λειτουργιών, όπως της μνήμης και του προσανατολισμού.
Συμπτώματα
Η υδροκεφαλία λόγω της αύξησης της ποσότητας του ενδοκράνιου όγκου οδηγεί συνήθως σε αύξηση της ενδοκράνιας πίεσης (ενδοκράνια υπέρταση) η οποία εκδηλώνεται με μια σειρά συμπτωμάτων, όπως είναι ο πρωινός πονοκέφαλος που συνοδεύεται από ναυτία και υποχωρεί μετά τον έμετο, υπνηλία, οίδημα των οπτικών θηλών, διπλωπία λόγω πάρεσης του απαγωγού νεύρου, διαταραχή της προς τα άνω κίνησης των οφθαλμών (σημείο του δύοντος ηλίου ή σύνδρομο Parinaud) και τελικά τη συστηματική υπέρταση συνοδευόμενη από βραδυκαρδία (αντανακλαστικό Cushing).
Aίτια
- Η διαταραχή της κυκλοφορίας του ΕΝΥ λόγω συγγενούς στένωσης του υδραγωγού του Sylvious, λόγω ενδοεγκεφαλικών ή εξωπαρεγχυματικών όγκων που πιέζουν και αποφράσσουν τις φυσιολογικές οδούς κυκλοφορίας του ΕΝΥ ή λόγω θρόμβων αίματος στο εσωτερικό του κοιλιακού συστήματος του εγκεφάλου.
- Η διαταραχή της απορρόφησης του ΕΝΥ προς το φλεβικό σύστημα λόγω απόφραξης των πακχιονίων σωμάτων από συστατικά του αίματος, μετά από υπαραχνοειδή αιμορραγία ή άλλες άγνωστες αιτίες (μη αποφρακτικός ή επικοινωνών υδροκέφαλος).
- Η υπερβολική παραγωγή ΕΝΥ από καλοήθεις (θηλώματα) ή κακοήθεις (καρκινώματα) όγκους του χοριοειδούς πλέγματος, που φυσιολογικά βρίσκεται στο εσωτερικό του κοιλιακού συστήματος του εγκεφάλου και ευθύνεται για την παραγωγή του ΕΝΥ.
- Η διαταραχή της ελαστικότητας του εγκεφαλικού παρεγχύματος στους ηλικιωμένους που οδηγεί επίσης στην εμφάνιση της οντότητας του υδροκεφάλου φυσιολογικής πιέσεως (Normal Pressure Hydrochephalus).
Αντιμετώπιση
H αντιμετώπιση του αποφρακτικού υδροκέφαλου είναι αποκλειστικά χειρουργική. Όταν είναι εφικτή η άρση του κωλύματος των οδών κυκλοφορίας του ΕΝΥ τότε αφαιρείται το εμπόδιο (π.χ. του όγκου ή του αιματώματος) με αποτέλεσμα την ομαλοποίηση της κυκλοφορίας του ΕΝΥ, δηλαδή τη θεραπεία της υδροκεφαλίας. Πολλές φορές όμως αυτό δεν είναι εφικτό. Στις περιπτώσεις αυτές εφαρμόζεται η λεγόμενη παράκαμψη (by-pass) του κωλύματος με τοποθέτηση κοιλιο-περιτοναικής βαλβίδας υδροκεφάλου. Με την τεχνική αυτή επιτυγχάνουμε τη μείωση της πιέσεως της ποσότητας του ΕΝΥ και τελικά τη μείωση της διάτασης του κοιλιακού συστήματος και τη βελτίωση των συμπτωμάτων του ασθενούς.
Όταν το εμπόδιο που προκαλεί τον υδροκέφαλο βρίσκεται μετά την τρίτη κοιλία του εγκεφάλου, τότε ως εναλλακτική θεραπευτική τεχνική μπορεί να χρησιμοποιηθεί η τρίτη κοιλιοστομία, με την οποία επιτυγχάνεται η παράκαμψη του κωλύματος χωρίς τοποθέτηση ξένων σωμάτων, όπως είναι οι βαλβίδες υδροκεφαλίας. Η μέθοδος αυτή μπορεί να εφαρμοστεί ενδοσκοπικά με τη βοήθεια του κοιλιοσκόπιου μέσα από μια μικρή κρανιοανάτρηση.
Τέλος, η θεραπεία του επικοινωνούντος τύπου υδροκεφάλου και του NPH είναι επίσης χειρουργική με τοποθέτηση βαλβίδας υδροκεφαλίας, είτε κοιλιο – περιτοναϊκού είτε οσφυο-περιτοναϊκού τύπου και σταθερής ή ρυθμιζόμενης πίεσης.
Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με τον γιατρό: www.bookadoc.gr/divisions/δημογέροντας-γεώργιος/