Ο καρκίνος στην ουροδόχο κύστη είναι η πέμπτη συχνότερη κακοήθης νόσος και η έκτη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στη χώρα μας. Ωστόσο τα μισά τουλάχιστον κρούσματά του αφορούν τον τρόπο ζωής και γι’ αυτό μπορούν να έχουν πρόληψη.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Παγκόσμιου Παρατηρητηρίου Καρκίνου (Global Cancer Observatory), περισσότερα από 5.600 άτομα στην Ελλάδα μαθαίνουν ετησίως ότι πάσχουν από καρκίνο της κύστης, ενώ οι ασθενείς που χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους εξαιτίας του υπερβαίνουν τους 1.500.
Οι άνδρες που πάσχουν από τη νόσο είναι πολύ περισσότεροι από τις γυναίκες, καθώς ετησίως αποτελούν το σχεδόν 85% των νέων περιστατικών.
“Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστεως είναι μία ύπουλη νόσος, με υψηλά ποσοστά υποτροπής”, λέει o Χειρουργός – Ουρολόγος Ηρακλής Πούλιας, τ. πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας και τ. διευθυντής της Ουρολογικής Κλινικής του Κοργιαλένειου-Μπενάκειου Νοσοκομείου ΕΕΣ (www.poulias-urology.gr).
Συμπτώματα
“Στα αρχικά στάδιά του δεν προκαλεί “κραυγαλέα” συμπτώματα”, εξηγεί. Η ανακάλυψη του καρκίνου της ουροδόχου κύστης κατά τη διερεύνηση:
- αιματουρίας
- εντόνων κυστικών ενοχλημάτων
- σε τυχαίο απεικονιστικό έλεγχο.
Πολύ ασθενείς έχουν εμφάνιση σαν πρώτο σύμπτωμα την αιματουρία και η διάγνωση είναι έγκαιρη.
«Οι ασθενείς που έχουν εμφανίσει επίμονο “τσούξιμο” κατά την ούρηση, λίγη συχνουρία. Ίσως επιτακτική ανάγκη για ούρηση και λίγο πόνο στην κύστη μπορεί να κρύβουν καρκίνο κύστης. Τα συμπτώματα αυτά δεν τους θορυβούν και συχνά έχουν απόδοση, ακόμα και από μη ειδικούς γιατρούς, σε κυστίτιδα. Έτσι, κάνουν χορήγηση στον ασθενή αντιβιοτικά και, όταν γίνει βελτίωση των συμπτωμάτων, εκείνος νομίζει ότι έγινε καλά».
Ποιος είναι ο κίνδυνος
Ωστόσο ο καρκίνος ακόμα υποβόσκει και κάνει τροφοδότητση των συμπτωμάτων της «κυστίτιδας». Αυτό είναι και το πιο επικίνδυνο, σύμφωνα με τον ειδικό. «Τα συμπτώματα αυτά δεν τρομάζουν τον ασθενή, ώστε να ξαναπάει στον γιατρό», λέει. «Μόνο όταν γίνει ανάπτυξη αιματουρίας, έχουν θορύβηση οι περισσότεροι πάσχοντες. Ωστόσο η “κυστίτιδα” κάνει εφμάνιση πολύ νωρίτερα. Επομένως, όποιος έχει επίμονα συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της κυστίτιδας για 1 μήνα ή περισσότερο, πρέπει πάντοτε να έχει αξιολόγηση για τυχόν καρκίνο στην κύστη».
Το αίμα στα ούρα συνήθως δεν είναι εμφανές δια γυμνού οφθαλμού στα αρχικά στάδια του καρκίνου στην κύστη. Είναι όμως αντιληπτό ως μικροαιματουρία στην ανάλυση ούρων.
Με την πάροδο του χρόνου και καθώς έχει εξέλιξη ο καρκίνος, η αιμορραγία έχει αύξηση και τελικά μπορεί να γίνει ορατή στα ούρα. «Η εμφάνισή της δεν είναι απαραίτητη με το στάδιο της νόσου», διευκρινίζει ο κ. Πούλιας. «Μπορεί ένας μικρός όγκος, σαν φουντούκι, να ματώνει πολύ και ένας άλλος όγκος, σαν καρύδι, καθόλου. Και στις δύο περιπτώσεις, όμως, ο όγκος είναι η αιτία της αιματουρίας».
Συμπτώματα αιματουρίας
Η αιματουρία που προκαλεί ο καρκίνος της ουροδόχου κύστεως έχει ορισμένα χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Κατ’ αρχάς, είναι ανώδυνη, διαλείπουσα (είναι σε ακατάστατα χρονικά διαστήματα) και απρόκλητη (δεν έχει πρόκληση π.χ. από κάποιο μικροτραυματισμό). Επιπλέον, είναι ολική. Δηλαδή ο ασθενής βλέπει τα ούρα του να έχουν χρώμα σαν του τσαγιού καθ’ όλη τη διάρκεια της ούρησης, από την έναρξη έως το τέλος της.
«Το αίμα που προκαλεί ο καρκίνος της ουροδόχου κύστεως είναι πολύ. Δεν αφορά μία σταγόνα στο χαρτί, αλλά για αίμα που σκουραίνει το χρώμα των ούρων. Αυτού του είδους η αιμορραγία πρέπει αμέσως να έχει αξιολόγηση για το ενδεχόμενο καρκίνου στην κύστη», κάνει επισήμανση ο κ. Πούλιας.
Απαραίτητο είναι ακόμα όποιος βλέπει τα ούρα του. Άλλοτε να έχουν το χρώμα του τσαγιού και άλλοτε το φυσιολογικό κίτρινο/υποκίτρινο χρώμα, να συμβουλεύεται δίχως καθυστέρηση έναν ουρολόγο ιατρό. «Η διαλείπουσα, δηλαδή η διακοπτόμενη εμφάνιση της αιματουρίας εφησυχάζει πολλούς ασθενείς, αλλά είναι λάθος», προειδοποιεί ο ειδικός.
Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης
Τα συμπτώματα αυτά έχουν μεγάλη σημασία διότι δυστυχώς μόνο οι μισοί καρκίνοι της ουροδόχου κύστεως είναι αντιληπτοί σε αρχικά στάδια. Όταν οι πιθανότητες επιτυχούς αντιμετώπισης είναι σημαντικά αυξημένες. Από τους υπόλοιπους όγκους, σχεδόν 1 στους 3 έχουν εισδύσει στις βαθύτερες στοιβάδες του εσωτερικού τοιχώματος της κύστης (διηθητικοί καρκίνοι). Μέχρι να γίνει διάγνωση, και οι υπόλοιποι, έχουν κάνει εξάπλωση στους παρακείμενους ιστούς ή στους λεμφαδένες εκτός κύστεως. Υπάρχουν και περιπτώσεις (το περίπου 4% του συνολικού αριθμού) κατά τις οποίες ο καρκίνος της ουροδόχου κύστεως έχει ήδη προκαλέσει απομακρυσμένες μεταστάσεις όταν είναι πλέον αντιληπτός.
Παράγοντες κινδύνου
Ο καρκίνος της κύστης προσβάλλει κυρίως ηλικιωμένους ανθρώπους, γι’ αυτό και η ηλικία είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου. Η μέση ηλικία των ασθενών κατά τη διάγνωση είναι τα 73 έτη. Υπάρχει, όμως, ένα 10% των περιστατικών που έχουν καταγραφεί σε μεσήλικες κάτω των 55 ετών.
Ο πιο ισχυρός, όμως, παράγοντας κινδύνου για καρκίνο στην κύστη είναι το κάπνισμα. Μελέτες έχουν δείξει πως οι καπνιστές έχουν τριπλάσιο κίνδυνο να κάνουν εκδήλωση σε σύγκριση με τους μη καπνιστές. Υπολογισμοί δείχνουν ότι το κάπνισμα κάνει πρόκληση τουλάχιστον τα μισά περιστατικά καρκίνου της κύστης σε άνδρες και γυναίκες.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου (ACS), ορισμένα βιομηχανικά χημικά επίσης έχουν συσχέτιση με τον καρκίνο αυτό. Μεταξύ αυτών είναι οι αρωματικές αμίνες βενζιδίνη και βήτα-ναφθυλαμίνη που μερικές φορές έχουν χρήση στη βιομηχανία βαφών.
Σιωπηλοί κίνδυνοι
Υπάρχουν επίσης οργανικά χημικά που έχουν συσχέτιση με τον καρκίνο της κύστης. Οι βιομηχανίες που εγκυμονούν αυξημένο κίνδυνο συμπεριλαμβάνουν τις βιομηχανίες καουτσούκ, δέρματος, υφασμάτων, χρωμάτων και εκτυπώσεων.
Οι
- βαφείς
- οι μηχανουργοί
- οι τυπογράφοι
- οι κομμωτές (πιθανώς λόγω της μεγάλης έκθεσης στις βαφές των μαλλιών) και
- οι οδηγοί φορτηγών (πιθανώς λόγω μεγάλης έκθεσης στις αναθυμιάσεις του ντίζελ)
είναι επαγγέλματα υψηλού κινδύνου.
Ιδιαίτερα αυξημένος κίνδυνος υπάρχει όταν υπάρχει συνδυασμός με το κάπνισμα στα προαναφερθέντα επαγγέλματα υψηλού κινδύνου.
Τον κίνδυνο για καρκίνο της κύστης μπορεί να αυξήσει και το φάρμακο πιογλιταζόνη, ειδικά όταν υπάρχει χορήγηση σε υψηλές δόσεις. Καθώς και η λήψη διατροφικών συμπληρωμάτων που περιέχουν το συστατικό αριστολοχικό οξύ (κυρίως από βότανα της οικογένειας της αριστολοχίας).
Η κατανάλωση μη ασφαλούς νερού, που περιέχει αρσενικό, επίσης είναι παράγοντας κίνδυνου. Το ίδιο και η ελλιπής κατανάλωση νερού που έχει ως συνέπεια μειωμένη ούρηση, η οποία δίνει την ευκαιρία στα κάθε είδους χημικά να λιμνάζουν στην ουροδόχο κύστη.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι το φύλο (ο καρκίνος της κύστης είναι πιο συχνός στους άνδρες), το οικογενειακό ιστορικό της νόσου, διάφορες συγγενείς (εκ γενετής) ή επίκτητες παθήσεις της κύστης κ.λπ.
Θεραπεία
Η θεραπεία του καρκίνου της ουροδόχου κύστεως εξαρτάται από παράγοντες, όπως το στάδιο της νόσου, η ηλικία και η γενικότερη κατάσταση της υγείας του ασθενούς και οι πιθανότητες ιάσεως. Σε πολλές περιπτώσεις απαιτούνται περισσότερα από ένα είδη θεραπείας, με την χειρουργική αφαίρεση του καρκίνου να αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της αντιμετώπισης.
Μετά τη θεραπεία, όμως, «απαιτείται προσεκτική, μακροχρόνια παρακολούθηση του ασθενούς, διότι τα ποσοστά υποτροπής είναι αυξημένα», τονίζει ο κ. Πούλιας. «Οι πιθανότητες υποτροπής εξαρτάται από το βαθμό κακοήθειας και το στάδιο του αρχικού όγκου. Σε βάθος πενταετίας κυμαίνονται από περίπου 65% για τους πρώιμους καρκίνους έως περίπου 75% στους πιο προχωρημένους», καταλήγει ο κ. Πούλιας.
Επικοινωνήστε με τον Χειρουργό Ουρολόγο – Ανδρολόγο Πούλια Ηρακλή για περισσότερες πληροφορίες: www.bookadoc.gr/divisions/πούλιας-ηρακλής/
Πηγές:
https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/300-greece-fact-sheets.pdf
https://www.cancer.org/cancer/bladder-cancer/about/key-statistics.html
https://www.cancer.org/cancer/bladder-cancer/detection-diagnosis-staging/signs-and-symptoms.html
https://www.cancer.org/cancer/bladder-cancer/treating/surgery.html
https://www.cancer.gov/types/bladder/patient/bladder-treatment-pdq
https://www.cxbladder.com/us/blog/bladder-cancer-survival/