Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί μία από τις συχνότερες νεοπλασίες του ανδρικού πληθυσμού σε όλο τον κόσμο και πιο συγκεκριμένα στις δυτικές κοινωνίες είναι η συνηθέστερη κακοήθεια στους άνδρες.
Στη χώρα μας, νοσούν περίπου 4500 ασθενείς και περίπου το 1/3 αποθνήσκει λόγω των επιπλοκών της νόσου. Ο καρκίνος του προστάτη είναι μια νόσος προχωρημένης ηλικίας που συναντά κανείς κυρίως στην 6η και 7η δεκαετία της ζωής. Σπάνια η εν λόγω νόσος κάνει την εμφάνισή της σε ασθενείς κάτω των 50 ετών.
Αιτιολογία – Παθογένεια
- Οικογενειακό Ιστορικό
- Ηλικία
- Γενετικοί παράγοντες:
Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο πιο συχνός σε ορισμένες φυλές π.χ. στις ΗΠΑ, ο έγχρωμος πληθυσμός είναι πιο επιρρεπής στη νόσο και η θνητότητα από καρκίνο του προστάτη είναι διπλάσια από ότι στους λευκούς.
- Ορμονικοί παράγοντες :
Η επίδραση των γεννητικών ορμονών τόσο των ανδρικών όσο και των γυναικείων στην εμφάνιση και την εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη είναι γεγονός, αλλά ο ακριβής μηχανισμός δράσης τους και οι υπεύθυνοι ενδοκρινικοί παράγοντες είναι άγνωστοι.
Η εμφάνιση της νόσου μετά την ηλικία των 50 ετών μας υπαγορεύει να τη συνδέσουμε με την τροποποίηση της ορμονικής ισορροπίας, η οποία συνοδεύει το γήρας. Κυρίως, η ελάττωση της τιμής της τεστοστερόνης έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της αναλογίας οιστρογόνων / τεστοστερόνη. Η καθυστέρηση της νεοπλασίας.
- Διαιτητικοί παράγοντες:
Λαοί που καταναλώνουν τροφές πλούσιες σε ζωικό λίπος έχουν υψηλά ποσοστά συχνότητας και θνητότητας από καρκίνο του προστάτη.
Αντίθετα από λαούς που καταναλώνουν φυτικές τροφές πλούσιες σε βιταμίνες A,C, E, σόγια, πράσινο τσάι, φρούτα, λαχανικά, βιταμίνη Ε και γενικότερα μεσογειακή διατροφή.
Διάγνωση
Η βιοψία προστάτου κατευθυνόμενη με διορθικό υπερηχοτομογράφο είναι απαραίτητη για τη διάγνωση της νόσου.
Η διάγνωση πραγματοποιείται κυρίως με :
- PSA αίματος : Είναι μια γλυκοπρωτείνη, η οποία παράγεται σχεδόν εξολοκλήρου από τον προστάτη και η οποία βοηθά στη ρευστοποίηση του σπέρματος. Αύξηση του PSA πρακτικά υποδηλώνει πάθηση του προστάτη χωρίς όμως να μπορούμε να προσδιορίσουμε τη νόσο (υπερπλασία, ουρολοίμωξη, καρκίνος). Ωστόσο, χαμηλό PSA δεν αποκλείει την ύπαρξη καρκίνου δεδομένου ότι υπάρχουν καρκίνοι που δεν παράγουν PSA και δυστυχώς αυτοί έχουν και χειρότερη πρόγνωση.
- Δακτυλική εξέταση: Είναι απαραίτητη και αποτελεί το μοναδικό τρόπο για να ελέγξουμε την ποιότητα της σύστασης του προστάτη. Ο φυσιολογικός προστάτης δακτυλικά είναι μαλθακός, ομοιογενής. Ο ύποπτος δακτυλικός προστάτης είναι σκληρός με ανομοιογένεια.
- Βιοψία προστάτου: Με κατευθυνόμενη με διορθικό υπερηχοτομογράφο με σκοπό να χαρτογραφήσουμε τον προστάτη. Κατά τη βιοψία προστάτου είναι απαραίτητο να λάβουμε τουλάχιστον 12 ιστοτεμάχια προστατικού ιστού, τα οποία εξετάζει ο εκάστοτε παθολογοανατόμος.
Επίσης, αν στον υπέρηχο φανούν ύποπτες περιοχές, θα πρέπει να ληφθούν βιοψίες και από αυτές.
Τα αποτελέσματα της βιοψίας είναι:
- Αρνητικό (όπου συνήθως ανευρίσκονται στη βιοψία αλλοιώσεις υπερπλασίας προστάτου)
- Ύποπτο PIN III (όπου απαιτείται στενή παρακολούθηση και ίσως χρειασθεί επαναληπτική βιοψία)
- Θετικό
Εφόσον το αποτέλεσμα είναι θετικό, τότε ο συνδυασμός των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από το PSA,της βιοψίας και της σταδιοποίησης της νόσου, οδηγούν σε πλήρη στοιχεία για την πρόγνωση και την επιβίωση του ασθενούς.
Τα ευρήματα της βιοψίας περιλαμβάνουν:
- Gleason score: εξετάζει την αρχιτεκτονική των καρκινικών του προστάτη. Χαμηλό Gleason score σημαίνει άριστη πρόγνωση. Ανάλογα με το σχήμα και το μέγεθος, κάποια κύτταρα είναι λιγότερο και κάποια είναι περισσότερο επιθετικά. Το Gleason score είναι εκείνο που αναδεικνύει την επιθετικότητα της νόσου.
Σταδιοποίηση
Με σκοπό την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας για την αντιμετώπιση του καρκίνου.
- Αξονική τομογραφία άνω κάτω κοιλίας: για καθαρισμό σπλαχνικών μεταστάσεων και λεμφαδένων.
- Σπινθηρογράφημα οστών: για καθορισμό οστικών μεταστάσεων.
Θεραπεία
- Προστατική παρακολούθηση: Αποτελεί περισσότερο στρατηγική παρά θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη. Εφαρμόζει κυρίως σε ασθενείς που πληρούν όλες τις παρακάτω προυποθέσεις. Είναι μεν καρκίνος του προστάτη, αλλά μη σημαντικός. Οι ασθενείς αυτοί είναι συνήθως μεγάλης ηλικίας με πολλά προβλήματα.
- Χειρουργική επέμβαση: είναι η θεραπεία εκλογής σε ασθενείς με εντοπισμένο καρκίνο προστάτη. Είναι η ριζική προστατεκτομή με συνοδό αφαίρεση σπερματοδόχων κύστεων, της προστατικής ουρήθρας και των λαγονίων λεμφαδένων