Τι είναι οι εμβοές
Οι εμβοές («βουητό») αποτελούν την αντίληψη ήχων από τον ασθενή, οι οποίοι δεν προκύπτουν από το εξωτερικό περιβάλλον. Οι αντικειμενικές εμβοές έχουν αίτιο που μπορεί να εντοπίσει κανείς κοντά στο αυτί. Ο εξεταστής έχει τη δυνατότητα να τις ακούσει με κατάλληλα μέσα. Οι υποκειμενικές εμβοές δεν έχουν αναγνωρίσιμο ηχητικό αίτιο και είναι ακουστές μόνο από τον ασθενή.
Κατηγορίες των εμβοών
- Σφύζουσες : Είναι ήχοι διακοπτόμενοι ή παλμικοί («κλικ», «φτερουγίσματα», «χτύποι», «σφυγμοί» κα). Όταν έχουν σχέση με τον καρδιακό ρυθμό του ασθενούς, ονομάζονται σύγχρονες σφύζουσες εμβοές. Άν δεν έχουν σχέση με αυτόν, τότε ονομάζονται ασύγχρονες σφύζουσες εμβοές.
- Μη-σφύζουσες : Είναι ήχοι υψίσυχνοι ή όχι, με διαφορετικά χαρακτηριστικά («σφύριγμα», «τζιτζίκια», «βόμβος», «παράσιτα» κα). Οι συγκεκριμένες έχουν ένα συνεχή χαρακτήρα, όταν τις ακούει ο ασθενής.
- Οξείες : Όταν ο ασθενής εμφανίζει εμβοές για πρώτη φορά μέσα στους τελευταίους 3μήνες
- Υποξείες : Είναι εκείνες που συνεχίζουν την εμφάνισή τους ακόμη και μετά τους 3 μήνες.
- Χρόνιες : Όταν η διάρκειά τους ξεπερνά τους 6 μήνες.
Οι υποκειμενικές, μη-σφύζουσες εμβοές είναι και οι συχνότερες.
Επιπτώσεις των εμβοών
Οι περισσότεροι ασθενείς με εμβοές, συνήθως έχουν ήπιες αντιδράσεις στις εμβοές τους. Για κάποιους όμως, η επιβάρυνση στην ποιότητα της ζωής είναι σημαντική. Για τους τελευταίους, η εμφάνιση και παραμονή των εμβοών είναι ένα στρεσογόνο ερέθισμα που οδηγεί σε δυσπροσαρμοστικές ψυχολογικές απαντήσεις. Πολλές φορές καταλήγει σε μια σχετιζόμενη με τις εμβοές, ψυχική ή ψυχοφυσιολογική δυσχέρεια.
Οι εμβοές μοιάζουν να αποτελούν μεγαλύτερο πρόβλημα σε περιόδους έντονου άγχους ή στρες. Επιπλέον, οι εμβοές προκαλούν υπερδιέγερση, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε αρνητική σκέψη και επιδείνωση της διαταραχής. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την επιβαρυμένη αντίληψη των εμβοών και τέλος ακόμη μεγαλύτερη υπερδιέγερση.
Όπως σημειώνει ο Γεώργιος Χρυσοβιτσιώτης, Ωτορινολαρυγγολόγος (ΩΡΛ), Χειρουργός Κεφαλής και Τραχήλου :
“Η πιο συχνή δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς είναι κατά τη βραδινή κατάκλιση. Σε συνθήκες ησυχίας περιβάλλοντος οι εμβοές μπορεί να είναι πιο έντονα ακουστές ή μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους εμβοές που στη διάρκεια της ημέρας δεν ήταν ακουστές. Σε αυτή την περίπτωση ο ασθενής εισάγεται στον ύπνο δυσκολότερα. Σε επιβαρυμένες περιπτώσεις, οι ασθενείς είναι πιθανό να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εργασία τους, στις κοινωνικές τους επαφές ή ακόμη και στις καθημερινές τους συνήθειες. Εμφανίζουν ευερεθιστότητα, απογοήτευση, θυμό και κούραση”.
Αίτια των εμβοών
Τα συχνότερα αίτια των σφυζουσών εμβοών είναι
- Αγγειακές παθολογίες, αρτηριακής προέλευσης (πχ αθηροσκλήρωση καρωτίδων, αρτηριοφλεβώδεις ανωμαλίες, ενδοκρανιακό ή καρωτιδικό ανεύρυσμα)
- Αγγειακές παθολογίες φλεβικής προσέλευσης (πχ ανωμαλίες σφαγιτιδικού βολβού, φλεβικές στενώσεις).
- Διάφορα άλλα αίτια μπορούν επίσης να προκαλούν σφύζουσες εμβοές (πχ παραγαγγλιώματα, μηνιγγιώματα, διαταραχές της κυκλοφορίας, τραύμα, καλοήθης ενδοκράνια υπέρταση).
Τα συχνότερα αίτια των μη-σφυζουσών εμβοών είναι
- Διαταραχές της λειτουργίας του οργάνου της ακοής. Για παράδειγμα, συμβαίνουν βλάβες στα κύτταρα της ακοής ή δυσλειτουργία κυτταρικών διαύλων. Ακόμη, μπορεί να συμβαίνουν βλάβες στο κεντρικό μονοπάτι της ακοής μέχρι τον εγκέφαλο.
Τρόπος αξιολόγησης των εμβοών
Στις περισσότερες περιπτώσεις η αιτιολογία των εμβοών είναι άγνωστη. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί πως οι εμβοές είναι σύμπτωμα και όχι νόσημα. Επομένως, πιθανόν να έχουν σχέση με διάφορες παθήσεις ή καταστάσεις. Θα ήταν μεγάλη και συχνά άδικη ταλαιπωρία για τον ασθενή να πραγματοποιεί, εξαρχής, όλες τις διαγνωστικές εξετάσεις που αφορούν στις εμβοές.
- Το ιστορικό του ασθενούς και τα χαρακτηριστικά των εμβοών θα κατευθύνουν το μονοπάτι της διαγνωστικής διερεύνησης.
- Η πλήρης κλινική εξέταση βοηθά στη διάγνωση των αιτιών που μπορεί κανείς να αντιμετωπίσει, είτε εντός του Ιατρείου, είτε με μια βραχυχρόνια φαρμακευτική αγωγή ή τέλος, με πιο εξειδικευμένη αντιμετώπιση. Η εξέταση συμπληρώνεται πάντα από ενδοσκοπικό ή μικροσκοπικό έλεγχο της τυμπανικής μεμβράνης.
- Ακοολογικός και τυμπανομετρικός έλεγχος. Ο έλεγχος της ακουστικής οδού συμπληρώνεται από αξιολόγηση των αντιληπτικών χαρακτηριστικών των εμβοών. Στη συνέχεια διερευνάται και εξατομικεύεται η αξιολόγησή του ασθενούς με περαιτέρω έλεγχο.»
Τρόπος αντιμετώπισης των εμβοών
Συχνά, οι εμβοές μπορεί να αποτελούν χρόνιο πρόβλημα για τον ασθενή. Στην περίπτωση αυτή ο ρόλος του Ιατρού στοχεύει προς την ανακούφιση της επιβάρυνσης στην ποιότητα της ζωής. Υπάρχει όμως μεγάλη απόσταση ανάμεσα σε αυτήν την παραδοχή και την επιπόλαιη απάντηση προς τον ασθενή πως «θα πρέπει απλά να τις συνηθίσει». Τί βοηθά σε αυτές τις περιπτώσεις;
- H διεξοδική ενημέρωση, για τα χαρακτηριστικά, το μηχανισμό του συμπτώματος και την πιθανότατα μη δυσμενή πρόγνωση καθησυχάζει τους ασθενείς. Αυτό πιθανόν να έχει ευεργετική επίδραση ακόμη και στη μετέπειτα αντίληψη των εμβοών τους. Γενικά, δεν υπάρχει κάποια φαρμακευτική αγωγή που να συστήνει κανείς για την αντιμετώπιση των εμβοών.
- Η φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να αφορά σε παθήσεις που έχουν σχέση με εμβοές (αγχώδης διαταραχή, κατάθλιψη κλπ.). Ωστόσο, τα αντικαταθλιπτικά δεν πρέπει να χορηγούνται σε ασθενείς με εμβοές, χωρίς διάγνωση κατάθλιψης.
- Τα ακουστικά βαρηκοΐας, είναι μια επιλογή για τους ασθενείς με εμβοές και συνυπάρχουσα βαρηκοΐα. Βοηθούν και στα δύο συμπτώματα.
- Άλλα ακουστικά βοηθήματα, είναι πιθανό να μην έχουν κάποια επίδραση στις εμβοές.
- Γνωσιακή Συμπεριφορική θεραπεία : Υπάρχουν ισχυρά και υψηλής ποιότητας δεδομένα για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της γνωσιακής συμπεριφορική ψυχοθεραπείας (Cognitive Behavioral Therapy, CBT) στις εμβοές. Ο στόχος είναι η τροποποίηση δυσλειτουργικών συμπεριφορών με αποτέλεσμα τη βελτίωση της αντίληψης των εμβοών, μείωση της επιβάρυνσης της καθημερινότητας και αύξηση της λειτουργικότητας του ασθενούς.
- Η Θεραπεία Επανεκπαίδευσης Εμβοών (Tinnitus Retraining Therapy, TRT) είναι μια διαδεδομένη μέθοδος με την οποία, μέσω συνεχούς ερεθίσματος, μειώνονται τα αντανακλαστικά νευρικά τόξα που ενεργοποιούνται από τις εμβοές. Ο στόχος είναι η εξοικείωση στις εμβοές με την επανεκπαίδευση του εγκεφάλου και με αποτέλεσμα, την ελάττωση της αντιληπτής έντασης των εμβοών. Ωστόσο, παρόλο που είναι μια απόλυτα ασφαλής επιλογή, δεν υπάρχουν πολύ ισχυρά δεδομένα για την τελική αποτελεσματικότητά της.
- Τέλος, θεραπείες με ήχους δε διαθέτουν ισχυρά δεδομένα για την αποτελεσματικότητά τους. Το ίδιο ισχύει και για διαιτητικές τροποποιήσεις ή συμπληρώματα διατροφής, ενώ κάποια από αυτά μπορεί να έχουν σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως το συμπλήρωμα Ginkgo biloba που αλληλεπιδρά με την αντιπηκτική αγωγή και ο ασθενής μπορεί να οδηγηθεί σε σημαντικές αιμορραγίες.