Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος του γυναικείου πληθυσμού και η πρώτη αιτία θανάτου για τις γυναίκες μεταξύ 45 και 60 ετών.
- Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας περισσότερες από 1.600.000 γυναίκες το χρόνο διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού.
- Στην Ευρώπη, περισσότερες από 450.000 γυναίκες εμφανίζουν καρκίνο στο μαστό, ενώ περίπου 140.000 χάνουν τη ζωή τους λόγω της ασθένειας.
- Στην Ελλάδα αναφέρονται περισσότερες από 7.000 περίπου νέες περιπτώσεις το χρόνο, ενώ υπολογίζεται ότι 1 στις 7 γυναίκες παγκοσμίως θα παρουσιάσει καρκίνο μαστού σε κάποια φάση της ζωής της.
Ο καρκίνος μαστού εμφανίζεται, όταν κύτταρα του μαστού αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται και να διαιρούνται ανεξέλεγκτα. Στη συνέχεια, τα καρκινικά κύτταρα, ενδέχεται να υπερνικήσουν τους φυσιολογικούς ανατομικούς φραγμούς του μαστού και να εξαπλωθούν στο υπόλοιπο σώμα, δημιουργώντας μεταστάσεις. Ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου αυξάνεται με την πρόοδο της ηλικίας. Μέχρι την ηλικία των 39, η πιθανότητα να εμφανιστεί το συγκεκριμένο νεόπλασμα είναι μικρή, ενώ από την ηλικία των 60 και άνω, ο κίνδυνος είναι πολύ μεγάλος.
Αφορά και τους άνδρες
Ο καρκίνος του μαστού δεν αφορά μόνο στον γυναικείο πληθυσμό, εμφανίζεται και στους άνδρες, σε μικρότερη όμως συχνότητα. Σε σύγκριση με τις γυναίκες παρουσιάζεται σε ποσοστό 1: 100, που σημαίνει ότι για κάθε 100 καρκίνους του μαστού που θα διαγνωσθούν στο γυναικείο πληθυσμό, θα διαγνωσθεί και ένας άνδρας. Ωστόσο, η πρόγνωση του καρκίνου του μαστού είναι χειρότερη στους άνδρες. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην καθυστερημένη αναζήτηση ιατρικής βοήθειας και κατά συνέπεια στη διάγνωση του καρκίνου σε προχωρημένο στάδιο. Θα πρέπει λοιπόν και οι άνδρες τακτικά να ψηλαφούν και να παρατηρούν τον μαστό τους και στην περίπτωση που διαπιστώσουν οποιαδήποτε αλλαγή να ζητούν άμεσα συμβουλή από εξειδικευμένο ιατρό.
Παράγοντες Κινδύνου
Οι πιο ισχυροί παράγοντες κινδύνου είναι το φύλο (γυναίκες) και η ηλικία. Γυναίκες 50-59 ετών έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου από γυναίκες 30-39 ετών. Οι συχνότεροι παράγοντες κινδύνου είναι το θετικό οικογενειακό ιστορικό (κυρίως µητέρα ή αδελφή µε καρκίνο µαστού) και το κληρονομικό ιστορικό, η πρώιμη έναρξη εμμήνου ρύσεως, η καθυστερημένη εμμηνόπαυση, το κάπνισμα, η υπερβολική χρήση αλκοόλ και η µακροχρόνια χρήση ορµονών µετά την εμμηνόπαυση.
Στον κληρονομικό καρκίνο του µαστού, έχουν εντοπιστεί γονίδια (BRCA1&2), τα οποία ευθύνονται για την εµφάνισή του. Η ύπαρξη µίας βλάβης (µετάλλαξη) σε ένα τέτοιο γονίδιο, αυξάνει κατά πολύ την πιθανότητα εµφάνισης της νόσου που φθάνει περίπου στο 75-80% κατά τη διάρκεια της ζωής της γυναίκας. Ωστόσο, να γνωρίζουμε ότι σε 100 γυναίκες µε καρκίνο του µαστού, ο κληρονομικός καρκίνος ευθύνεται μόνο για την προσβολή 5-7 γυναικών.
Συμπτώματα
Στα αρχικά στάδια, ο καρκίνος του µαστού δεν παρουσιάζει σημάδια ή συμπτώματα. Αργότερα, µπορεί να εµφανιστεί ένα ψηλαφητό µόρφωµα στο µαστό (όγκος), καθήλωση (τράβηγµα) του δέρµατος ή της θηλής του µαστού (εισολκή θηλής). Αν η γυναίκα δεν αξιολογήσει τα παραπάνω συμπτώματα, µπορεί να εμφανιστούν σηµάδια προχωρημένης νόσου, όπως θερµός και ερυθρός µαστός (φλεγμονώδης καρκίνος), πόνοι στα οστά, µεγάλη διόγκωση (block) των λεμφαδένων στη µασχάλη και αιμορραγική έκκριση από τη θηλή.
- Στην ηλικία μεταξύ 35 και 40 ετών, κάθε γυναίκα θα πρέπει να υποβάλλεται σε κλινική εξέταση των μαστών κάθε δύο χρόνια και να κάνει τον πρώτο της έλεγχο με μαστογραφία.
- Από την ηλικία των 40 ετών, θα πρέπει να υποβάλλεται συστηματικά σε μαστογραφία και κλινική εξέταση των μαστών από εξειδικευμένο ιατρό, μία φορά το χρόνο.
- Στις μικρές ηλικίες, κάτω των 35 ετών, όπου λόγω πυκνότητας του μαστού η μαστογραφία έχει μειωμένη δυνατότητα να ανιχνεύσει ένα μικρό καρκίνο, η γυναίκα μπορεί να ελέγχει τους μαστούς της με κλινική εξέταση και υψηλής ευκρίνειας υπερηχογράφημα.
- Σε νέες, αλλά «υψηλού κινδύνου» γυναίκες, ο έλεγχος του μαστού μπορεί να γίνει και με μαγνητική μαστογραφία εφόσον το κρίνει ο γιατρός τους.
Διάγνωση
Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού γίνεται με:
– Ψηφιακή μαστογραφία: Είναι η πλέον κατοχυρωμένη απεικονιστική μέθοδος που, βάσει διεθνών μελετών, μπορεί να μειώσει τη θνητότητα από τον καρκίνο του μαστού. Αποτελεί μία εξέταση στην οποία χρησιμοποιείται χαμηλή ακτινοβολία, ενώ κατά τη διάρκειά της ο κάθε μαστός απεικονίζεται σε δύο ορθογώνιες προβολές, προκειμένου να αναλυθεί πλήρως. Τα τελευταία χρόνια έχει προστεθεί και ένας νεότερος τύπος μαστογραφίας που προσφέρει μεγαλύτερη ακρίβεια στη διάγνωση, η «τομοσύνθεση μαστού».
– Υπερηχογράφημα: Συνήθως πραγματοποιείται συμπληρωματικά προς τη μαστογραφία, καθώς επιτρέπει να χαρακτηριστεί καλύτερα μια εικόνα που δεν είναι ξεκάθαρα ορατή μέσω της μαστογραφίας. Η εν λόγω εξέταση δεν χρησιμοποιεί ακτινοβολία, αλλά κύματα υπερήχων.
– Μαγνητική Μαστογραφία: Η συγκεκριμένη εξέταση διενεργείται σε μαγνητικό τομογράφο, κατόπιν έγχυσης σκιαγραφικής ουσίας ενδοφλέβια. Ωστόσο, δεν συνιστάται ως διαγνωστική μέθοδος για τον γενικό πληθυσμό, αλλά διενεργείται μόνο κατόπιν ειδικών ενδείξεων.
Nα θυμάστε
- Η μαστογραφία είναι μια απλή, ανώδυνη και αναίμακτη εξέταση που διαρκεί (με την ψηφιακή μαστογραφία) λιγότερο από 5 λεπτά.
- Με τη μαστογραφία δεν υπάρχει κίνδυνος καρκινογένεσης από τις ακτίνες Χ που εκπέμπονται. Η δόση της ακτινοβολίας είναι πολύ μικρή και με την ψηφιακή μαστογραφία είναι ακόμα μικρότερη, ενώ ο χρόνος έκθεσης σε αυτή (λήψη μαστογραφίας) πάρα πολύ μικρός.
- Η μαστογραφία δεν υποκαθιστά την κλινική εξέταση. Αντίθετα, θα πρέπει να αξιολογείται και από τον κλινικό ιατρό και πάντα να συσχετίζεται με τα ευρήματα από την κλινική εξέταση. Πολλές φορές χρειάζεται η γυναίκα να υποβληθεί και σε κάποιες άλλες, συμπληρωματικές εξετάσεις, για να υπάρχει τελικά σωστή και αξιόπιστη διάγνωση.
- Η αυτοεξέταση των μαστών δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ετήσια τακτική ψηλάφηση από τον ειδικό γιατρό αλλά μόνο να ορίσει κάποιο έκτακτο ραντεβού σε περίπτωση ύποπτου ευρήματος.
- Το υπερηχογράφημα συμπληρώνει και δεν αντικαθιστά τη μαστογραφία.
- Η μαγνητική μαστογραφία έχει συγκεκριμένες ενδείξεις, δεν είναι εξέταση ρουτίνας, δεν αντικαθιστά τη μαστογραφία, τη συμπληρώνει σε δύσκολες περιπτώσεις.
Θεραπεία καρκίνου μαστού
Η θεραπεία έχει δυο σκέλη. Το ένα αφορά στον τοπικό έλεγχο της νόσου και είναι η εγχείρηση (μαστεκτομή ή ογκεκτομή, με έλεγχο της μασχάλης) και η ακτινοθεραπεία και το δεύτερο αφορά στην αποφυγή απομακρυσμένων μεταστάσεων και είναι η χημειοθεραπεία και η ορμονοθεραπεία. Στον πρώιμο καρκίνο μαστού η χειρουργική διατήρηση του μαστού έχει αντικαταστήσει σε πολλές περιπτώσεις τη μαστεκτομή. Η χειρουργική διατήρηση του μαστού περιλαμβάνει αφαίρεση του όγκου ή τμήματος του μαστού και μικρού αριθμού λεμφαδένων (λεμφαδένας ή λεμφαδένες φρουροί), με αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση των μετεγχειρητικών επιπλοκών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, στις οποίες το αισθητικό αποτέλεσμα δεν είναι ικανοποιητικό, η αφαίρεση του όγκου μπορεί να συνδυαστεί με τεχνικές αποκατάστασης για βελτίωση του αισθητικού αποτελέσματος (ογκοπλαστική). Ένα ποσοστό γυναικών υποβάλλεται σε ριζική μαστεκτομή για προσωπικούς ή ιατρικούς λόγους. Γι’ αυτές τις ασθενείς οι χειρουργικές τεχνικές αποκατάστασης του μαστού έχουν αποδειχθεί ασφαλείς και προσφέρουν ικανοποιητικό αισθητικό αποτέλεσμα.
Οι επιπλοκές της εγχείρησης δεν είναι σοβαρές, η κυριότερη είναι το λεμφοίδημα μετά από λεμφαδενικό καθαρισμό, η ερυθρότητα μετά από ακτινοβολία αντιμετωπίζεται με αλοιφές. Οι παρενέργειες της χημειοθεραπείας αφορούν σε επηρεασμό των αιματολογικών παραμέτρων, ναυτία και κόπωση, τα οποία αντιμετωπίζονται φαρμακευτικά και η αλωπεκία με κατάλληλες περούκες.
Συμπερασματικά
Παρά τη μεγάλη αύξηση της συχνότητας εμφάνισης του καρκίνου του μαστού, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική μείωση της θνησιμότητας από τη νόσο. Τούτο οφείλεται στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου, με την ψηφιακή κυρίως μαστογραφία, στην ανακάλυψη νέων φαρμάκων και στην αλλαγή του τρόπου αντιμετώπισης του καρκίνου του μαστού. Παράλληλα, η ανακάλυψη ολοένα και περισσότερων βιοδεικτών αποκωδικοποιεί την ετερογένεια του καρκίνου του μαστού και οδηγεί στην ανάπτυξη νέων στοχευμένων και πιο εξατομικευμένων θεραπειών για καρκίνο μαστού.
Η χειρουργική γίνεται συνεχώς λιγότερο επεμβατική, ενώ η αδιάκοπη έρευνα προσθέτει συνεχώς νέα και αποτελεσματικότερα φάρμακα στην ογκολογική φαρέτρα (χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία, ανοσοθεραπεία, άλλες στοχευμένες θεραπείες) για καρκίνο μαστού. Η ακτινοθεραπεία βελτιώνεται και γίνεται πιο ωφέλιμη για την ασθενή.
Το κλειδί ωστόσο είναι ένα: Όσο νωρίτερα διαγνωστεί ένας καρκίνος του μαστού, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα επιτυχούς θεραπείας!
Χρήσιμες πηγές: