Τι είναι η βαρηκοΐα;
Η βαρηκοΐα είναι η μείωση της ακοής ενός ατόμου ώστε να μην μπορεί να ακούσει ήχους έντασης μικρότερης των 20 ντέσιμπελ (dB). Ανάλογα με τη θέση που εντοπίζεται το πρόβλημα, διαχωρίζεται σε:
i. βαρηκοΐα αγωγιμότητας (όταν υπάρχει εμπόδιο στο να φτάσει ο ήχος στο εσωτερικό αυτί)
ii. νευροαισθητήρια βαρηκοΐα (όταν υπάρχει βλάβη στο εσωτερικό αυτί ή στο ακουστικό νεύρο)
iii. μικτή βαρηκοΐα (όταν συμβαίνουν και τα δύο)
Η βαρηκοΐα μπορεί να επηρεάσει ανθρώπους κάθε ηλικίας, είναι όμως ένα από τα πιο κοινά αισθητηριακά ελλείματα με την πρόοδο της ηλικίας. Στις χώρες που υπάρχουν δεδομένα, περίπου 1 στους 3 ενήλικες άνω των 65 ετών και σχεδόν 1 στους 2 άνω των 75 ετών έχουν βαρηκοΐα σχετιζόμενη με την ηλικία («πρεσβυακουσία»). Η γήρανση ωστόσο δεν είναι το μόνο αίτιο καθώς η χρόνια έκθεση σε δυνατούς θορύβους επιβαρύνει ισχυρά και ανεξάρτητα την ακοή.
Πώς εμφανίζεται η βαρηκοΐα;
Οι ασθενείς με βαρηκοΐα αναγνωρίζουν συχνά το ότι δεν ακούν τόσο καλά όσο παλιότερα, περιγράφοντας την ανάγκη να αυξάνουν την ένταση στις ηλεκτρονικές συσκευές (τηλεόραση, τηλέφωνο, ραδιόφωνο, tablet κλπ) ή να ζητούν από τους συνομιλητές τους να μιλήσουν πιο δυνατά.
Άλλες φορές περιγράφουν συμπτώματα που είναι ενδεικτικά βαρηκοΐας ενώ οι ίδιοι δεν θεωρούν πως έχουν μείωση της ακοής. Τέτοια συμπτώματα συχνά είναι:
- Δυσκολία στην κατανόηση συνομιλιών και τη διάκριση των λέξεων. Αυτό είναι ακόμη πιο έντονο σε θορυβώδες περιβάλλον (στο δρόμο, σε καφέ ή εστιατόρια κλπ)
- Η εντύπωση πως οι συνομιλητές τους μιλούν ακαθόριστα (“μουρμουρίζουν”) ή μιλούν πολύ γρήγορα.
- Συχνά αιτήματα προς τους συνομιλητές για να επαναλάβουν αυτά που είπαν.
- Η αίσθηση πως οι ίδιοι είναι αφηρημένοι.
- Συνεχής ήχος ή βουητό στο ένα ή και στα δύο αυτιά (εμβοές), που εντείνονται σε ήσυχο περιβάλλον
- Αίσθηση πίεσης στο αυτί ή αίσθημα πληρότητας («βουλωμένο αυτί»)
- Διαταραχές στην ισορροπία των ασθενών.
Τι επιπτώσεις έχει η βαρηκοΐα στη ζωή των ασθενών;
Όσο σοβαρότερη είναι η μείωση της ακοής συνήθως τόσο εντονότερα είναι και τα συμπτώματα. Ωστόσο, η συνολική επιβάρυνση είναι διαφορετική μεταξύ των ασθενών. Η βαρηκοΐα, όταν δεν αντιμετωπίζεται, επηρεάζει πολλαπλές πτυχές της καθημερινής ζωής των ατόμων και μπορεί να προκαλέσει σημαντική επιβάρυνση στην ποιότητας ζωής και την υγεία τους. Ισχυρά δεδομένα ενισχύουν τη συσχέτισή της με διαταραχές της διάθεσης, γνωσιακή επιβάρυνση και άνοια, διαταραχές της ισορροπίας και κοινωνικές και επαγγελματικές προκλήσεις.
Βαρηκοΐα και κατάθλιψη
Οι δυσκολίες στην επικοινωνία συχνά οδηγούν τους ασθενείς σε απόσυρση, κοινωνική απομόνωση και ενισχύουν το αίσθημα μοναξιάς. Οι ασθενείς αποφεύγουν κοινωνικές συναθροίσεις λόγω της αδυναμίας τους να συμμετέχουν αποτελεσματικά σε συνομιλίες, ειδικά σε περιβάλλοντα με θόρυβο. Η επικοινωνία απαιτεί μεγαλύτερη προσπάθεια και μπορεί να γίνει εξαντλητική. Μειώνουν τις επικοινωνίες με την οικογένεια και τους φίλους. Αισθάνονται πως χάνουν στιγμές με τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Η επιβάρυνση στη διάθεσή των ασθενών είναι σημαντική και οδηγεί σε χειρότερη ποιότητα ζωής, ενώ ασθενείς με μεσαία και σοβαρή βαρηκοΐα παρουσιάζουν αυξημένη επίπτωση κατάθλιψης.
Βαρηκοΐα και άνοια
Τα τελευταία χρόνια, πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι η βαρηκοΐα μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του εγκεφάλου, να οδηγήσει σε γνωσιακή εξασθένηση και να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας. Όταν κάποιος δυσκολεύεται να ακούσει, ο εγκέφαλος καταβάλει περισσότερη προσπάθεια για να κατανοήσει τον λόγο, με αποτέλεσμα να περιορίζονται οι «δυνάμεις» του για άλλες λειτουργίες, όπως η μνήμη. Επίσης, η αποφυγή των κοινωνικών επαφών φαίνεται να επιταχύνει την επιδείνωση των γνωσιακών ικανοτήτων σε αυτούς τους ασθενείς. Σύμφωνα με μελέτες, η μέτρια και η σοβαρή βαρηκοΐα σχετίζονται με σημαντικά αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης άνοιας μέσα στα επόμενα χρόνια.
Βαρηκοΐα και ισορροπία
Η βαρηκοΐα μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ικανότητα του ατόμου να διατηρεί την ισορροπία του, καθώς ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί την ακουστική πληροφορία για να αντιληφθεί τη θέση του σώματος στο περιβάλλον. Όταν αυτά τα σήματα μειώνονται, το σώμα έχει δυσκολία να προσαρμοστεί, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο για πτώσεις ή άλλα ατυχήματα. Έρευνες έχουν δείξει ότι ακόμη και χαμηλού βαθμού βαρηκοΐα μπορεί να συνδεθεί με αυξημένες πιθανότητες απώλειας της ισορροπίας, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Βαρηκοΐα και επαγγελματική ζωή
Τα άτομα με βαρηκοΐα μπορεί να έχουν δυσκολία να ακολουθήσουν οδηγίες, να συγκρατήσουν όλες τις λεπτομέρειες, να συμμετέχουν σε συναντήσεις ή να επικοινωνούν αποτελεσματικά με συναδέλφους και πελάτες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη απόδοση, επαγγελματικό άγχος και, σε ορισμένες περιπτώσεις, σε απώλεια εισοδήματος ή εργασιακών ευκαιριών.
Βαρηκοΐα και εμβοές
Η βαρηκοΐα συχνά συνοδεύεται από εμβοές και οι ασθενείς μπορεί να εμφανίζουν επιδείνωση των εμβοών καθώς επιδεινώνεται η βαρηκοΐα τους. Οι περισσότεροι ασθενείς, συνήθως έχουν ήπιες αντιδράσεις στις εμβοές τους. Για κάποιους όμως, η επιβάρυνση στην ποιότητα της ζωής είναι σημαντική. Η πιο συχνή δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς είναι κατά τη βραδινή κατάκλιση. Ο ασθενής μπορεί να εισάγεται στον ύπνο δυσκολότερα. Σε επιβαρυμένες περιπτώσεις, οι ασθενείς είναι πιθανό να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εργασία τους, στις κοινωνικές τους επαφές ή ακόμη και στις καθημερινές τους συνήθειες. Εμφανίζουν ευερεθιστότητα, απογοήτευση, θυμό και κούραση.
Ποια είναι η επίδραση των ακουστικών βαρηκοΐας;
Συνολική ευεργετική επίδραση
Η χρήση ακουστικών βαρηκοΐας μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ακοή και την κατανόηση του λόγου, ιδιαίτερα σε θορυβώδη περιβάλλοντα. Συμβάλλει στην ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, μειώνοντας την απομόνωση και το άγχος. Παράλληλα, τα σύγχρονα ακουστικά προσφέρουν ηχοκάλυψη και μειώνουν τον αντίκτυπο των εμβοών στην καθημερινότητα, βελτιώνοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Επίδραση στη γνωσιακή λειτουργία
Μία λιγότερο γνωστή αλλά εξαιρετικά σημαντική επίδραση της χρήσης ακουστικών βαρηκοΐας αφορά στη συσχέτιση με τη γνωσιακή εξασθένηση. Μελέτες υποδεικνύουν ότι τα ακουστικά βαρηκοΐας, βελτιώνοντας την ποσότητα και την ποιότητα της ακουστικής πληροφορίας, μπορούν να μειώσουν την ανάγκη για αυξημένη γνωσιακή προσπάθεια, με ευεργετικά αποτελέσματα στη μνήμη και άλλους γνωσιακούς τομείς.
Η πρώιμη χρήση ακουστικών βαρηκοΐας έχει φανεί να μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας σε άτομα με μέτρια έως σοβαρή βαρηκοΐα. Μπορεί να καθυστερήσει την έναρξη της άνοιας ή να επιβραδύνει της εξέλιξή της. Η αποκατάσταση της ακοής επαναφέρει πολύτιμα ερεθίσματα στον εγκέφαλο, προάγοντας την εγκεφαλική δραστηριότητα και προστατεύοντας μακροπρόθεσμα τη γνωσιακή υγεία. Επιπλέον, τα ακουστικά βαρηκοΐας βοηθούν τους ασθενείς να παραμένουν ενεργοί κοινωνικά, ενώ αποφεύγουν την απομόνωση. Οι κοινωνικές επαφές είναι ισχυρό ερέθισμα για τον εγκέφαλο. Και η διατήρησή τους έχει σημαντικά ευεργετική επίδραση στη γνωσιακή υγεία και την πρόληψη της άνοιας.
Η διάγνωση και η αντιμετώπιση της βαρηκοΐας χρήζουν λεπτομερούς και αξιόπιστης κλινικής προσέγγισης. Η λήψη πλήρους ιστορικού σε συνδυασμό με διεξοδικό ακοολογικό έλεγχο οδηγούν σε μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση του υπόβαθρου και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της βαρηκοΐας των ασθενών. Ασθενείς με ίδιες μετρήσεις δεν έχουν την ίδια επιβάρυνση στην καθημερινότητα. Η αντιμετώπιση πρέπει να είναι εξατομικευμένη ώστε να ενισχυθεί ουσιαστικά η υγεία και η ποιότητα ζωής των ασθενών. Επιπροσθέτως, να προαχθεί η ενεργός και ισότιμη συμμετοχή, ειδικά των ηλικιωμένων ασθενών, στην κοινωνική και οικογενειακή ζωή.