Η οστεοπόρωση είναι μια κατάσταση κατά την οποία ο σκελετός μας, τα κόκαλά μας χάνουν την οστική τους μάζα, γίνονται πιο αδύνατα, πιο εύθραυστα και σπάζουν ευκολότερα.
Πρόκειται για μια σοβαρή νόσο που πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, ωστόσο εμφανίζεται συνήθως σε άτομα πάνω των 45-50 ετών και ιδιαίτερα στις γυναίκες μετά την κλιμακτήριο (μεταεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση). Σε άτομα άνω των 70-75 ετών είναι το ίδιο συχνή τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες (γεροντική οστεοπόρωση).
Υπάρχουν δύο σημαντικοί λόγοι που συμβαίνει αυτό:
- Η διαδικασία απώλειας οστού επιταχύνεται για αρκετά χρόνια μετά την εμμηνόπαυση, όταν οι ωοθήκες σταματούν να παράγουν οιστρογόνα.
- Οι άντρες συνήθως φτάνουν σε υψηλότερα επίπεδα οστικής πυκνότητας, πριν ξεκινήσει η διαδικασία απώλειας οστού. Απώλεια οστού παρατηρείται και στους άντρες, αλλά ενδέχεται να μη φτάσει ποτέ στο σημείο που το οστό θα αποδυναμωθεί σημαντικά.
– Το 45% των γυναικών μετά την εμμηνόπαυση και μετά την ηλικία των 65 ετών πάσχει από οστεοπόρωση.
– Το 15% των ανδρών μετά την ηλικία των 65 ετών πάσχει από οστεοπόρωση, ενώ στην ηλικία των 70 ετών και άνω οι γυναίκες χάνουν 30% και άνω της οστικής τους μάζας. Παράλληλα, πάνω από τα 2/3 αυτών θα έχει κάποιο οστεοπορωτικό κάταγμα.
Παράγοντες που ευνοούν την εκδήλωση της οστεοπόρωσης
Η αύξηση του ορίου ζωής έχει αυξήσει και τις πιθανότητες να εκδηλωθεί η οστεοπόρωση. Οστεοπόρωση όμως δεν εκδηλώνουν όλοι οι άνθρωποι. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που ευνοούν την εμφάνισή της.
Ο κίνδυνος αυξάνεται στα άτομα που:
- Έχουν υποβληθεί σε θεραπεία με κορτιζόνη για διάστημα άνω των 3 μηνών. Η χορήγηση κορτιζόνης μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή οστού, εν μέρει μειώνοντας την ποσότητα ασβεστίου που απορροφάται από το στομάχι και αυξάνοντας την απώλεια ασβεστίου μέσω των νεφρών.
- Δεν τρέφονται σωστά. Όσοι δεν προσλαμβάνουν αρκετό ασβέστιο ή βιταμίνη D μέσω της διατροφής τους ή είναι λιποβαρείς, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης.
- Έχουν οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης. Εάν κάποιος υποστεί κάταγμα που συνδέεται με οστεοπόρωση, τότε ο κίνδυνος κατάγματος αυξάνεται για τους στενούς συγγενείς του.
- Δεν ασκούνται αρκετά. Όσοι δεν ασκούνται, ή πάσχουν από κάποια ασθένεια ή αναπηρία που καθιστά την άσκηση δύσκολη, είναι πιο επιρρεπείς στην απώλεια ασβεστίου και έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να διαγνωστούν με οστεοπόρωση. Επίσης, οι γυναίκες που ασκούνται υπερβολικά, σε βαθμό που σταματά η περίοδός τους, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
- Καπνίζουν και πίνουν υπερβολικά. Η νικοτίνη μειώνει τα επίπεδα οιστρογόνων στις γυναίκες και μπορεί να προκαλέσει πρόωρη εμμηνόπαυση. Στους άντρες, το κάπνισμα μειώνει την τεστοστερόνη, γεγονός που μπορεί να αποδυναμώσει τα οστά. Αντίστοιχα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοολούχων ποτών μειώνει την ικανότητα των οστικών κυττάρων να δημιουργούν νέο οστό. Επίσης αυξάνει την πιθανότητα κατάγματος λόγω πτώ
Πώς γίνεται η διάγνωση της οστεοπόρωσης
Η οστεοπόρωση δεν ιάται πλήρως αλλά υπάρχουν θεραπείες και τρόποι αντιμετώπισης της νόσου. Είναι πολύ σημαντικό να συνεργάζεστε με τον προσωπικό σας ιατρό για να γνωρίζετε όσα αφορούν την «οστική» σας υγεία.
Η ιατρική εκτίμηση για τη διάγνωση της οστεοπόρωσης περιλαμβάνει:
– Λήψη του ιατρικού σας ιστορικού
– Κλινική Εξέταση
– Διενέργεια Μέτρησης Οστικής Πυκνότητας
– Εργαστηριακές εξετάσεις (όπως αίματος και ούρων)
– To δείκτη-εργαλείο FRAX
Επιπλέον εξετάσεις μπορεί ορισμένες φορές να είναι απαραίτητες, όπως :
- Ακτινογραφίες
- Ανίχνευση σπονδυλικών καταγμάτων
- Σπινθηρογραφήματα οστών, αξονικές ή μαγνητικές τομογραφίες
Τι είναι η Μέτρηση Οστικής Πυκνότητας
Είναι η μόνη αξιόπιστη και εύκολα επαναλαμβανόμενη εξέταση που μπορεί να διαγνώσει την οστεοπόρωση πριν συμβεί το κάταγμα. Βοηθάει στην εκτίμηση του κινδύνου που έχετε για να υποστείτε κάταγμα, ανάλογα με την πυκνότητα των οστών σας.
Τι είναι ο Δείκτης FRAX
Αν η μέτρηση οστικής πυκνότητας αναδείξει ότι έχετε χαμηλή οστική πυκνότητα (καλούμενη «οστεοπενία»), ο δείκτης αυτός μπορεί να υπολογίσει την πιθανότητα που έχετε να υποστείτε κάταγμα. Με τον τρόπο αυτό γίνεται ευκολότερη η απόφαση για το αν θα πρέπει να λάβετε φαρμακευτική αγωγή για οστεοπόρωση. Ο δείκτης-εργαλείο FRAX χρησιμοποιεί και την μέτρηση οστικής πυκνότητας και τους παράγοντες κινδύνου από το ιστορικό σας για προσδιορίσει την πιθανότητα κατάγματος.
Τι θεραπείες υπάρχουν για την οστεοπόρωση
Ο γιατρός μπορεί να συστήσει μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες θεραπείες:
- Το ασβέστιο και η βιταμίνη D.
- Η καλσιτονίνη.
- Τα οιστρογόνα σε συνδυασμό με προγεστερόνη.
- Τα αναβολικά.
- Το φθόριο και ο φωσφόρος.
Δίνονται μόνα τους ή σε συνδυασμούς για μεγάλα ή μικρά χρονικά διαστήματα ή σε σχήματα που επαναλαμβάνονται.
Ο γιατρός σας ξέρει και αυτός θα καταστρώσει το πιο αποτελεσματικό σχήμα, ανάλογα με την περίπτωσή σας.
H σημασία της πρόληψης στην οστεοπόρωση
Η πρόληψη είναι αναγκαία τόσο με φαρμακευτική αγωγή όσο και με ισορροπημένη διατροφή, τροποποίηση κάποιων συνηθειών (κάπνισμα, αλκοόλ, καφές), καθώς και καθημερινή άσκηση.
- Έχει αποδειχθεί ότι η διατροφή που είναι ισορροπημένη σε λευκώματα και φτωχή σε αλάτι, βελτιώνει την οστική πυκνότητα. Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο και Βιταμίνη D δρουν εξίσου ευεργετικά στο σκελετό.
| ΤΡΟΦΕΣ ΠΛΟΥΣΙΕΣ ΣΕ ΑΣΒΕΣΤΙΟ |
| Γαλακτοκομικά (τυρί, γιαούρτι, γάλα) και μερικά εμπλουτισμένα με Βιταμίνη D |
| Πράσινα λαχανικά (μπρόκολο, λάχανο, κουνουπίδι) |
| Όσπρια (άσπρα φασόλια, φακές) |
| Σόγια |
| Ξηροί καρποί (αμύγδαλα, καρύδια) |
| Λιπαρά ψάρια (σκουμπρί, σολομός, σαρδέλες) |
Σε περιπτώσεις δίαιτας ή δυσανεξίας στα γαλακτοκομικά, χορηγείται η αναγκαία ποσότητα με τη μορφή συμπληρωμάτων διατροφής. Γαλακτοκομικά με λιγότερα λιπαρά περιέχουν την ίδια ποσότητα ασβεστίου.
- Το κάπνισμα: διαταράσσει το φυσιολογικό ρυθμό οστικής παραγωγής και αυξάνει τον κίνδυνο καταγμάτων. Η διακοπή του είναι σημαντική.
- Ο καφές: Η καθημερινή λήψη πάνω από 3 φλυτζάνια καφέ αυξάνει την απώλεια ασβεστίου από τα οστά και επηρεάζει αρνητικά την οστική πυκνότητα.
- Το αλκοόλ : Η καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ πάνω από 2 ποτήρια κρασί ή πάνω από μισό ποτήρι ισχυρού αλκοολούχου ποτού (βότκα, ουίσκι και άλλα) επιδεινώνει την οστεοπόρωση.
- Η άσκηση: Συστήνεται συνδυασμός ασκήσεων ενδυνάμωσης μυών, διατάσεων και αερόβιας άσκησης υψηλής και μέτριας έντασης. Ακόμα και το καθημερινό βάδισμα γρήγορα για 30 λεπτά αποτελεί άσκηση. Επίσης τα ομαδικά αθλήματα και οι ασκήσεις με αντιστάσεις (λάστιχα, βαράκια) επηρεάζουν ευεργετικά τα οστά, φορτίζοντας το σκελετό και προάγοντας την παραγωγή οστού με έμμεσο τρόπο. Το κολύμπι δεν ενδείκνυται για την πρόληψη της οστεοπόρωσης.
Η βιταμίνη D είναι γνωστή και ως η «βιταμίνη του ήλιου», καθώς παράγεται από τον οργανισμό όταν το δέρμα εκτίθεται στον ήλιο. Εντοπίζεται επίσης και σε κάποια τρόφιμα, όπως τα λιπαρά ψάρια, ενώ προστίθεται σε κάποια γάλατα σόγιας και φυτικές μαργαρίνες. Βοηθούν επίσης και τα συμπληρώματα βιταμίνης D, ειδικά για άτομα άνω των 60.
Πηγές:
– Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Μεταβολισμού των οστών – http://www.eemmo.gr/
– www.iatronet.gr