Η κοιλιοκάκη ή δυσανεξία στη γλουτένη, είναι αυτοάνοσο νόσημα, γενετικής προδιάθεσης, καθόλου σπάνιο, με ή χωρίς κλινικά συμπτώματα. “Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκαν ειδικές και ευαίσθητες εξετάσεις για την διαγνωστική προσέγγιση της νόσου”. Τονίζει ο Ιωάννης Παπαθεοδώρου, Ειδικός Παθολόγος (https://www.drpapatheodorou.gr/). Το πακέτο αποκλεισμού κοιλιοκάκης που εκτελείται συνδυάζει ορολογικό και μοριακό έλεγχο.
Τι είναι η κοιλιοκάκη
Η κοιλιοκάκη είναι η δυσανεξία (κάτι που ο οργανισμός δεν ανέχεται) στη γλουτένη, πρωτεΐνη που υπάρχει στο σιτάρι, το κριθάρι, τη βρώμη και τη σίκαλη. Η αντίδραση του οργανισμού είναι η παραγωγή αντιγλιαδινικών αντισωμάτων. Κάτι που έχει σαν αποτέλεσμα την καταστροφή του εσωτερικού τοιχώματος του λεπτού εντέρου. Πρόκειται για κληρονομική πάθηση και επειδή η βλάβη έχει πρόκληση από το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, το θεωρουμε αυτοάνοσο νόσημα.
Πότε κάνει εκδήλωση
Η εκδήλωση της κοιλιοκάκης προϋποθέτει σχετική γενετική προδιάθεση του ατόμου και την κατανάλωση τροφών με γλουτένη. Ακόμη και όταν αυτοί οι δύο παράγοντες συνυπάρχουν. Είναι πιθανό η κοιλιοκάκη να μην έχει εκδήλωση παρά μόνο όταν «κάνει πυροδότηση» σε ορισμένες περιπτώσεις από κάποιες ιογενείς ασθένειες ή άλλες αιτίες. Συνήθως η κοιλιοκάκη έχει εκδήλωση στα βρέφη μόλις κάνουν εισαγωγή στα δημητριακά στη διατροφή τους. Σε ηλικία 6 μηνών περίπου, αλλά και σε ενήλικες που μπορεί να ζουν χωρίς συμπτώματα για πολλά χρόνια και να νοσήσουν πολύ αργότερα.
Πόσο συχνά κάνει εμφάνιση
Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τη συχνότητα εμφάνισης της κοιλιοκάκης. Λόγω έλλειψης επίσημης στατιστικής πληροφόρησης και της δυσκολίας διάγνωσής της. Πιθανολογείται ότι παρατηρείται σε 1/2.000-3.000 κατοίκους. Σε άλλες χώρες το ποσοστό είναι από 1/150-300 στην Ιρλανδία και τις ΗΠΑ, έως 1/10.000-20.000 σε χώρες της Ασίας.
Τι προκαλεί
Στα άτομα με τη γενετική αυτή προδιάθεση, η παραγωγή αντιγλιαδινικών αντισωμάτων μετά την κατανάλωση τροφών που περιέχουν γλουτένη. Προκαλεί τη λείανση ή την αδρανοποίηση των λάχνων του λεπτού εντέρου. Αυτές είναι υπεύθυνες για την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών, βιταμινών και ιχνοστοιχείων από τον οργανισμό. Οι εκδηλώσεις αφορούν κυρίως γαστρεντερικές διαταραχές και οι συνέπειες είναι αρκετές στην ανάπτυξη και συντήρηση του οργανισμού.
Συμπτώματα
Έχουμε παρατηρήσει ότι τα συμπτώματα και οι εκδηλώσεις της κοιλιοκάκης διαφέρουν. Συχνά κατά πολύ, από περίπτωση σε περίπτωση και ανάλογα με την ηλικία και τα διακρίνουμε σε γαστρεντερικές και άλλες:
– Στα βρέφη παρατηρούμε γαστρεντερικές ενοχλήσεις, διάρροια, συχνές, ογκώδεις και ιδιαίτερα δύσοσμες κενώσεις και στασιμότητα ή απώλεια βάρους.
– Στα παιδιά, εκτός από τα παραπάνω, μπορεί επίσης να εκδηλωθεί ναυτία, εμετοί, ανορεξία, αναιμία, δερματίτιδα και στοματικές άφθες. Είναι πιθανό να παρατηρήσουμε και οξυθυμία.
– Στους ενήλικες και σε αρχικό στάδιο εκδήλωσης της ασθένειας, παρατηρούμε ένα γενικά αίσθημα αδιαθεσίας και κόπωσης. Ακόμη κι όταν οι γαστρεντερικές ενοχλήσεις είναι περιορισμένες. Στη συνέχεια και σαν συνέπεια της μειωμένης απορρόφησης βιταμινών, ιχνοστοιχείων και θρεπτικών συστατικών παρατηρούμε ανεμία, οστεοπενία και οστεοπόρωση. Καθώς και νευρικές και ορμονικές διαταραχές.
Ενδείξεις
- Διαταραχές κενώσεων (κυρίως διάρροια ή και δυσκοιλιότητα).
- Κοντό ανάστημα σε παιδιά προσχολικής ηλικίας.
- Αδιευκρίνιστη απώλεια βάρους, ανεπαρκής πρόσληψη βάρους.
- Ανορεξία.
- Καθυστέρηση της ήβης.
- Μετεωρισμός (πρήξιμο) της κοιλιάς και κοιλιακός πόνος.
- Διαταραχές αδαμαντίνης.
- Νευρολογικά ή συμπεριφεριολογικά προβλήματα (ευερεθιστικότητα ή καταθλιπτική διάθεση, άγχος, αταξία, περιφερειακή νευροπάθεια, επιληψία).
- Σιδηροπενική αναιμία και χαμηλό φυλλικό οξύ.
Η ύπαρξη συγγενών πρώτου βαθμού που πάσχουν από κοιλιοκάκη αποτελεί προδιαθεσιακό παράγοντα της ασθένειας. Ωστόσο οι ασθενείς που εμφανίζουν κλινικά συμπτώματα αποτελούν απλώς την κορυφή αυτού του ύπουλου για την υγεία «παγόβουνου». Καθώς μόλις το 25-30% των ασθενών με κοιλιοκάκη εμφανίζει κλινικά συμπτώματα. Οι περισσότεροι ασθενείς είναι ασυμπτωματικοί και παραμένουν αδιάγνωστοι για χρόνια. Με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης μακροπρόθεσμων επιπλοκών της νόσου.
Διάγνωση
Οι πρώτες ενδείξεις από τα πιο πάνω συμπτώματα θα πρέπει να οδηγήσουν σε ειδική εξέταση αίματος για τη διαπίστωση της παρουσίας αντισωμάτων έναντι της γλιαδίνης, της ρετικουλίνης και του ενδομυίου. Σε περίπτωση παρουσίας τέτοιων αντισωμάτων στο αίμα, χρήζει ταυτοποίηση της πάθησης με βιοψία δείγματος του εσωτερικού τοιχώματος του λεπτού εντέρου που λαμβάνει με γαστροσκόπηση. Οι σύγχρονες ιατρικές πρακτικές απαιτούν για την οριστική διάγνωση μία σειρά από τρεις βιοψίες μετά από εναλλαγή δίαιτας με και χωρίς γλουτένη.
Θεραπεία – Αντιμετώπιση
Παρόλο που η κοιλιοκάκη είναι μία αρκετά σοβαρή χρόνια πάθηση, είναι σημαντικό το γεγονός ότι την αντιμετωπίζουμε εξαιρετικά αποτελεσματικά. Χωρίς φάρμακα ή ιατρικές επεμβάσεις.
Θεραπεία αποτελεί η αυστηρή δια βίου δίαιτα χωρίς γλουτένη. Αυτή έχει συνέπεια την επαναφορά του τοιχώματος του λεπτού εντέρου σε κανονική κατάσταση και τον έλεγχο της πάθησης. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί και σε ελάχιστες ποσότητες γλουτένης γιατί το μέγεθος της βλάβης του λεπτού εντέρου και ο χρόνος αποκατάστασης είναι δυσανάλογα μεγαλύτερα.
Όσοι υποπτεύονται ότι πιθανώς πάσχουν από τη νόσο θα πρέπει να απευθυνθούν στο γιατρό τους. Για τη διάγνωση ο γιατρός θα ζητήσει αιματολογικές εξετάσεις και εάν αυτές είναι παθολογικές θα ακολουθήσει βιοψία εντέρου. Η βιοψία του λεπτού εντέρου παραμένει μέχρι σήμερα μέθοδος εκλογής για την οριστική διάγνωση της νόσου. Ο μη επεμβατικός (ανοσιακός) έλεγχος συμβάλλει στη διαγνωστική προσέγγιση της νόσου. Αλλά κυρίως στον αποκλεισμό των ατόμων από την ανάγκη βιοψίας.
Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με τον Ιωάννη Παπαθεοδώρου εδώ: https://bookadoc.gr/divisions/παπαθεοδώρου-ιωάννης/